Kur’an-ı Kerim’de mirasın çocuklar arasında paylaşımında kadına erkeğe kıyasla yarım pay verilmesi ile ilgili ayet şudur: “Allah size, çocuklarınız hakkında, erkeğe iki kadın payı kadar (vermenizi) emreder. Eğer bütün çocuklar kız olup ve ikiden fazla iseler, bunların payı, ölenin bıraktığı malın üçte ikisidir. Eğer mirasçı olarak bir tek kız ise, mirasın yarısı onundur.”[1]
İlk olarak şu ifade edilmelidir ki İslam hukukuna göre kadının erkeğe göre yarım pay aldığı tek durum, aynı anne-babanın çocuğu olarak erkek kardeşiyle birlikte mirasçı olması durumudur. Ayrıca ayette görüldüğü üzere kadının mirastaki payı, ölenin sadece kız çocukları varsa ve sayıları ikiden fazla ise mirasın 2/3’üdür. Ölenin mirasçısı bir kız çocuğu ise, mirasın yarısını almaya hak kazanmaktadır.
İslam dininin miras paylaşımında kadın ve erkeğe eşit paylar vermemesi, bu hükmün adaletsiz olduğu anlamına gelmez. Bu hükmü bildiren ayette, sanılanın aksine tam bir adalet gözetilmektedir. Eğer İslam dini tarafından kadın ve erkek çocuğa aynı görev ve sorumluluklar verilmiş olsaydı; miras paylaşımında da eşitlik olması gerekirdi. Ancak İslam, erkek ve kız çocuklarına farklı görevler yüklemekte ve onları farklı hükümlerle sorumlu tutmaktadır.
İslam dinine göre erkek çocuklarının vazifesi, kendi ailesinin, yoksa kız kardeşlerinin ve annesinin güvenliğini ve geçimini sağlamaktır. Evlilik esnasında erkeğe, evleneceği kadına mehir[2] vermesi emredilmiş[3], evlilikten önce kadının nafakası baba ve kardeşlerine, evlilik süresince de kocasına yüklenmiştir.[4] Kız çocuklarına ise evin geçimini sağlamak gibi bir vazife verilmemiştir.
Mirasın paylaşımında kız ve erkek çocukları arasındaki pay farklılığı, erkeğin daha üstün görülmesinden ya da bu iki cinsiyetin eşit kabul edilmemesinden dolayı değil, iki cinsiyet arasında adaleti sağlamak içindir. Kadın ve erkek birbirlerini tamamlayan iki farklı cinsiyettir ve eşit değildirler. Bu durum bir takımdaki oyuncuların rollerinin olması ve birbirleriyle ‘aynı’ olmamalarına benzer. Nitekim aslında oyuncuların rollerinin farklılığı onları bir takım yapmaktadır.
Sonuç olarak İslam’a göre miras paylaşımındaki farklılık, İslam’ın öngördüğü aile ve toplum yapısından dolayı erkeğe ve kadına verilen farklı sorumluluklar sebebiyledir, yani sosyo-ekonomik gerekçelere dayanmaktadır.
[1] Nisa, 11.
[2] İslam hukukuna göre mehir, evlenirken kocanın karısına ödemek zorunda olduğu para veya maldır.
[3] Bakara, 237.
[4] Talak, 6.