İslam dinine göre Allah’ın 99 ismi vardır.[1] Bu isimlerden birçoğu Allah’ın sonsuz merhametini ifade eden isimlerdir.[2] Bu isimlerden birisi de sonsuz merhamet sahibi anlamındaki Rahîm’dir.[3] Allah’ın merhameti okyanusa, insanın affedilmesi için gerekli olan merhamet ise damlaya benzetilirse sonsuz merhamet kavramı daha net anlaşılacaktır. Allah’ın merhameti bu kadar geniş ve kapsamlıyken, yeryüzündeki zulüm ve haksızlıkları bu bağlamda sorgulamak doğaldır.
İlk olarak İslam dinine göre Allah’ın şerri (kötülüğü) yaratıyor olması kendisinin kötü olduğunu göstermemektedir. Nitekim bir ressamın kaosu ve huzuru en mükemmel şekilde resmetmesi, ressamın kendisinin kaos içinde olduğuna ya da huzur içinde yaşadığına doğrudan birer delil değildirler. Bu durumun insana verdiği kesin olan tek bilgi, ressamın resim kabiliyetidir. Aynı şekilde Allah’ın yarattıklarını mükemmel şekilde yarattığını belirten Hâlık ismi de bu bakımdan önemlidir.[4] Çünkü Allah’ın hayrı da (iyiliği de), şerri de (kötülüğü de) en mükemmel şekilde yaratması kendisinin gücünün her şeye yettiğini kanıtlamaktadır.[5]
İkinci olarak Allah’ın sadece hayrı (iyiliği) yaratması demek, insanın iradesi çerçevesinde tek tercih hakkının olması demektir. Bu da insana tercih etme kabiliyeti verirken, tercih edilecek seçenekler sunulmamasıdır ki Allah’ın Hakîm (hikmetli iş yapan) ismiyle[6] çelişmektedir.
Üçüncü olarak Allah, insanları bu dünyaya imtihan edilmeleri(sınanmaları) için göndermiştir.[7] İnsan, dünya hayatı boyunca doğru veya yanlış olan pek çok seçim yapmaktadır. İslam dinine göre bu seçimler, insanın kendi değerini kendisinin belirlemesine vesile olmaktadır. Nitekim elmas ve kömür arasındaki fark ancak ateşe atıldıkları zaman verdikleri tepkiler ile anlaşılır. Kömür ateşte kül olurken, elmas ateş içindeyken maddi bir değişim geçirmez. Bu dünyadaki imtihanlar da insanın kömür mü elmas mı olacağını tercih etmesi bakımından önemlidir.
Sonuç olarak İslam dinine göre Allah’ın merhameti sonsuz ama adaleti de mükemmel işlemektedir. Suç işleyen bir insanın cezalandırılmaması her şeyi her şekilde gören bir yaratıcının eksikliği anlamına gelir ki Allah bunu yapmayacağını belirtmektedir.[8] Nitekim kendisinin Âdl ismi de mutlak bir adaleti olduğunu ifade etmektedir.[9] Bu dine göre dünyada yaşanan ve yaşatılan zorluklar ölüm ile kaybolmamaktadır. Ahirette kurulacak ve Allah’ın hem hâkim hem yargıç hem şahit olduğu büyük mahkemede herkesin hakkı kendisine teslim edilecektir. İslam dinine göre ölüm ile birlikte imtihan bitmekte ve herkesin kendi davranışının hesabını vereceği bir diğer hayat başlamaktadır.
[1] Müslim, Zikr, 5.
[2] Rahîm, Rahmân, Kerîm (cömert olan, cezayı gerektiren davranışları affedip suçluyu bağışlayan), Halîm (sabırlı, acele ve kızgınlıkla muamele etmeyen), Gaffûr (kullarının günahlarını örten ve onları cezalandırmayan), Settâr (kulunun günahlarını diğer insanlardan gizleyen), Şâfî (maddi ve manevi hastalıklara şifa veren, sıkıntıları gideren), Rezzâk (bedenlerin ve ruhların gıdasını yaratıp veren) vs.
[3] “Allah, çok bağışlayıcı ve merhametlidir (Rahim olandır).” Nisa, 96.
[4] “İşte Rabbiniz Allah O’dur. O’ndan başka tanrı yoktur. O, her şeyin yaratıcısıdır.” Enam, 102.
[5] “O (Allah) ki, yarattığı her şeyi güzel yapmıştır.” Secde, 7.
[6] “Yeryüzündeki bütün ağaçlar kalem olsaydı, deniz de -ardından ona yedisi daha eklenmek üzere- mürekkep olsaydı yine de Allah’ın sözleri tükenmezdi; Allah azîzdir, hakîmdir.” Lokman, 27.
[7] Bakara, 155.
[8] Zilzal, 99.
[9] “Allah’ın kulları üzerindeki hakkı, kendisine hiçbir şeyi ortak koşmamaları ve O’na ibadet etmeleri; kulların Allah üzerindeki hakkı ise kendisine ortak koşmayan kimselere, birer birer hak sahibine kabiliyeti orantısında hakkını vermek bu dünyada el-Adl isminin tecellisi ile vuku bulması, azap etmemesi, onları cennetine koymasıdır.” Müslim, İman, 4.