İslam dini; akrabalar arasındaki ilişkilerin sağlam, sıcak ve devamlı olmasına, akrabaların birbirine maddeten ve manen destek olmalarına çok önem vermektedir. Akrabalık hakkını gözetmek, Allah ve Hz. Muhammed’in (sav) ısrarla emrettiği şeylerdendir.
Allah Kuran-ı Kerim’de Müslümanların akrabaları ile ilişkilerinde birbirlerine maddi ve manevi destek olmalarını şöyle ifade etmektedir:
“Akrabaya, yoksula ve yolcuya hakkını ver. Gereksiz yere de saçıp savurma!”[1]
“Allah’a kulluk edin ve ona hiçbir şeyi ortak koşmayın. Anne babaya, akrabaya, yetimlere, yoksullara, yakın komşuya, uzak komşuya, yakın arkadaşa, yolcuya, ellerinizin altında bulunanlara iyi davranın. Allah kendini beğenen ve böbürlenip duran kimseyi asla sevmez.”[2]
Hz. Muhammed’in (sav) hadislerinde akraba ilişkilerinin korunması gerektiği vurgulanmaktadır. Bu ilişkileri iyi yönetenlerin hem bu dünyada hem öbür dünyada kazançlı çıkacaklarına dair hadisler vardır:
“Kim rızkının bollaştırılmasını yahut ecelinin geciktirilmesini arzu ederse, akraba ile irtibatını sürdürsün!”[3]
“Kim Allah”a ve âhiret gününe inanıyorsa, akraba ile irtibatını sürdürsün…”[4]
“Akraba ilişkisini kesen, cennete giremez.”[5]
Görüldüğü üzere akrabalık bağlarının korunması ve bu ilişkilerin güzelce devam etmesi hem müjdelerle hem de cezalarla vurgulanmaktadır. Bu kadar vurgulanmasının arkasında yatan sebeplerden biri de insanların akrabalar ile imtihan edileceği gerçeğidir. Bu ayet ve hadisler bu imtihanların kazanılmasının Müslümanların hem bu dünya hem de öbür dünyalarını derinden etkileyeceğini göstermektir. Akrabalık bağlarına yapılan vurgunun bir diğer nedeni ise Allah’ın insanların birlikteliklerinden hoşnut olması ve akrabalığın bu birliktelik için en elverişli zemini oluşturması olabilir.
Son olarak şu ilave edilmelidir ki kan bağı yakınlık tesis etmek için tek yol değildir. İslam dini kan bağı ile kurulan ilişkiden ziyade din bağı ile kurulan ilişkinin daha sağlam ve önemli olduğunu vurgulamaktadır: “Biz insana anne babasına iyi davranmasını emrettik. Ama onlar, hakkında bilgi sahibi olmadığın bir şeyi bana ortak koşman için seni zorlarlarsa onların sözüne uyma! Sonunda dönüşünüz yalnız bana olacaktır. İşte o zaman, vaktiyle yapmış olduğunuz her şeyi önünüze koyacağım.”[6]
Nitekim Hz. Muhammed’in (sav) ilk takipçileri (ashab-ı kiram), aralarında hiçbir akrabalık bağı olmasa dahi birbirlerine her konuda destek olmuşlar ve birbirlerinin ihtiyaçları için fedakârlıktan kaçınmamışlardır.
[1] İsra, 26.
[2] Nisa, 36.
[3] Müslim, Birr, 20; Buhârî, Edeb, 12.
[4] Buhârî, Edeb, 85.
[5] Müslim, Birr, 19; Buhârî, Edeb, 11.
[6] Ankebut, 8.